Norovirüs Nedir? Korunma ve önleme yöntemleri nelerdir?

Viral gastroenterit mide ve bağırsaklarda çeşitli virüslerden birinin neden olduğu bir enflamasyondur. Mide üşütmesi olarak da bilinen viral gastroenterit dünyada herhangi bir kişiyi etkileyebilir. Bu çok bulaşıcı hastalık enfekte kişilerle yakın temasla veya kontamine yiyecek veya su yoluyla bulaşır. Kreşler, okullar, huzurevleri ve gemiler gibi sıkışık yaşanılan yerlerde kolayca bulaşabilir.

Hastalığa birçok farklı virüs neden olabilir ve her birinin kendi sık görüldükleri mevsimler vardır. En sık virüsler arasında şunlar bulunur:

Rotavirüs

Bu virüs bebekler ve genç çocukları sıklıkla etkiler ve bunlar enfeksiyonu diğer çocuklar ve yetişkinlere bulaştırır. Genellikle ağızdan bulaşır yani virüs kişinin vücuduna ağzı yoluyla girer. Belirtiler tipik olarak enfeksiyonun başlamasından sonra iki gün içinde belirir ve kusma, iştah kaybı ve sulu ishali içerir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) uyarınca bu virüs en sık Aralık ve Haziran ayları arasında görülür. ( CDC, 2011 )

Norovirüs

Bu virüs tipi çok bulaşıcıdır ve her yaştan kişileri etkileyebilir. Kontamine gıdalar, sular ve yüzeyler yoluyla veya enfekte kişilerle bulaşır. Bu tür virüs huzurevleri, kreşler ve okullar gibi kalabalık yerlerde sıktır. Belirtiler arasında bulantı, ishal, ateş ve vücutta ağrılar vardır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki çoğu norovirüs salgını Kasım ile Nisan arasında oluşur.

Ulusal Biyoteknoloji Bilgisi Merkezi (National Center for Biotechnology Information) (NCBI) uyarınca viral gastroenterit yetişkinler ve çocuklarda şiddetli ishalin önde gelen nedenidir. ( NCBI, 2012 ) Beş yaş altı çocuklar ve yaşlılar şiddetli ishal açısından özellikle risk altındadır.

Viral gastroenterite neden olan virüsleri kapma olasılığını azaltmak için alabileceğiniz adımlar vardır. Bunlar arasında sık el yıkama ve kontamine su ve gıda ürünlerinden kaçınmak bulunur. Bir rotavirüs aşısı 2006 yılında bebeklerde kullanılmak üzere onaylanmıştır; erken aşılama bebekler ve küçük çocuklarda şiddetli rotavirüsü hastalıklarını önlemek için önerilir.

Çoğu kişi iki ile üç günde tam olarak ve herhangi bir uzun süreli yan etki olmadan iyileşir.

Viral gastroenterit nedeni çeşitli farklı virüslerdir. Yüksek risk altındaki kişiler şunlardır:

•  beş yaşın altındaki çocuklar
•  özellikle huzurevinde yaşıyorlarsa daha yaşlı kişiler
•  zayıflamış bağışıklık sistemi olan çocuklar ve yetişkinler

Bu virüsün okullar, yatakhaneler, hastaneler ve gemiler gibi grup halindeki kişiler arasında yayılması kolaydır. Bu virüsün bulaşma yollarından bazıları şunları içerir:

•  özellikle gıda işinde çalışanların ellerini uygun yıkamaması
•  kanalizasyonla kontamine su
•  kontamine sulardan çiğ veya tam pişmemiş kabuklu deniz hayvanı yemek

Belirtiler

Belirtiler genellikle enfeksiyondan sonra bir ile iki gün içinde başlar ve şunları içerir:

•  sulu ishal
•  bulantı ve kusma
•  başağrısı, kas ağrıları ve eklem ağrıları
•  ateş, titremeler
•  terleme, soğuk ve terli cilt
•  abdominal kramplar ve ağrı
•  iştah kaybı
•  kilo kaybı

Belirtiler 1 ile 10 gün arasında sürebilir.

Viral gastroenteritin en sık komplikasyonları bebekler ve küçük çocuklarda çok şiddetli olabilen dehidratasyondur. Dehidratasyon yaşamı tehdit edebilir. Sizde veya çocuğunuzda şu belirtiler varsa doktorunuzu arayın:

•  birkaç günden fazla süren ishal
•  dışkıda kan
•  konfüzyon, letarji
•  baş dönmesi veya bayılacakmış gibi hissetme
•  bulantı
•  ağız kuruluğu
•  gözyaşı oluşturamama
•  sekiz saatten uzun süre idrar çıkaramama veya koyu sarı ya da kahverengi idrar
•  gözlerin çökmesi
•  bıngıldağın çökmesi

Tedavinin ana odağı bol miktarda sıvı içerek dehidratasyonu önlemektir. Çeşitli vakalarda hastaneye yatma ve damardan sıvılar gerekebilir.

CDC Pedialyt gibi reçetesiz oral rehidratasyon solüsyonlarının küçük çocukları bulunan ailelerin evlerinde bulundurulmasını önerir (CDC). Oral rehidrataston solüsyonları özel olarak çocuğun midesini rahatsız etmemek üzere üretilmiştir ve elzem sıvılar ve elektrolitleri tekrar sağlamak üzere dengeli bir su ve tuz karışımı içerir. Bu solüsyonlar yerel eczanelerde bulunur ve reçete gerekmez. Ancak talimat dikkatle izlenmelidir.

Antibiyotiklerin virüsler üzerine etkisi yoktur. Herhangi bir reçetesiz ilaç almadan önce doktorunuza danışın.

Viral gastroenteritiniz varsa alabileceğiniz bazı başka kendi kendine bakım önlemleri vardır.

•  Öğünlerle ve öğünler arasında fazladan sıvı için. Sıvı içmekte zorluk çekiyorsanız çok küçük miktarda su deneyin veya buz küplerini emin.
•  Meyve sularından kaçının çünkü bunlar mineralleri yerine koymaz ve ishali arttırabilir.
•  Çocuklar ve yetişkinler elektrolitleri yerine koymak için spor içecekleri kullanabilir. Daha küçük çocuklar ve bebekler oral rehidratasyon solüsyonları gibi çocuklar için hazırlanmış ürünleri kullanmalıdır.
•  Küçük miktarlarda yemek yiyin ve midenizin iyileşmesini bekleyin.
•  Bol miktarda dinlenin. Kendinizi yorgun ve halsiz hissedebilirsiniz.
•  İlaç almadan ve çocuklara vermeden önce doktorunuza danışın. Asla viral hastalığı olan çocuklar ve gençlere aspirin vermeyin. Bu durum yaşamı tehdit edebilecek bir durum olan Reye sendromuna yol açabilir.

Uzun Dönemi

Viral gastroenterit genellikle iki veya üç gün içinde tedavisi geçer. Çoğu kişi uzun süreli yan etki olmadan tamamen iyileşir.

Önleme

Viral gastroenterit kolayca yayılır. Virüsü kapma veya başkalarına bulaştırma olasılığınızı azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır

•  Ellerinizi özellikle tuvalete gittikten sonra ve gıdalarla uğraşmadan önce sık sık yıkayın. Gerekirse sabun ve suya erişebilinceye kadar el temizleyici kullanın.
•  Evinizde birisi hastaysa mutfak malzemesi, tabaklar veya havluları paylaşmayın.
•  Çiğ veya az pişmiş yemekler yemeyin.
•  Meyveler ve sebzeleri iyice yıkayın.
•  Seyahat sırasında kontamine su ve gıdadan kaçınmak için özel önlemler alın. Buz küplerinden kaçının ve mümkün olduğunca şişelenmiş su kullanın.
•  Rotavirüsün iki aşısı vardır: Bunlara genellikle bir bebek iki aylıkken başlanır. Doktorunuza bebeğinizi aşılatmak gerekip gerekmediğini sorun.